WSZECHŚWIATY RÓWNOLEGŁE - wystawa w ramach XXX FESTIWALU ARS CAMERALIS w Rondzie Sztuki
Wystawa zanurza zwiedzającego w środowisko nasiąknięte wyobrażeniami, estetykami i formami humoru, które – choć tak rozmaite, czasami niemal zupełnie różne – mogą stanowić echo dla tematów i refleksji poruszanych w twórczości Stanisława Lema.
Wystawa Wszechświaty równoległe zanurza zwiedzającego w środowisko nasiąknięte wyobrażeniami, estetykami i formami humoru, które – choć tak rozmaite, czasami niemal zupełnie różne – mogą stanowić echo dla tematów i refleksji poruszanych w twórczości Stanisława Lema. Wyimaginowane światy wykreowane przez pisarza przyprawiają nas o metafizyczny i filozoficzny dreszczyk: czy to w przypadku „mózgu-planety” – zwanego też „plazmą metamorficzną” – z Solaris, „mechanicznej chmury” z Niezwyciężonego, „widmowych labiryntów biurokratycznych” z Pamiętnika znalezionego w wannie, czy wreszcie „psychicznie modyfikowanych percepcji zmysłowych” z Kongresu futurologicznego. W dziełach, których autorami są Captain Cavern, Olivia Clavel, Killoffer, René Laloux, Piotr Lutyński, François Morellet, Justyna Olszewska, Ox, Jacques Pyon, Michał Smandek, Daniel Spoerri, Surfil, Szymon Szewczyk i Roland Topor, ze zdziwieniem rozpoznajemy ucieleśnienie myśli i przedmiotów zawartych w twórczości Lema.
W prezentowanych pracach zauważamy odbicia, echa i powidoki lemowskich fetyszy, jak kwiaty zwane „inteligencjanami” oraz „indigencjami”, czy też „kosmobus” ze Wspomnień Ijona Tichego. Co ciekawe, dzieła te nie powstały jako wizualne odpowiedniki kreacji Lema. Niektórzy z prezentowanych artystów znają twórczość pisarza słabo, czasami jest im zupełnie obca. Obrazy powstałe w wyobraźni Lema mogły zatem jednocześnie manifestować się w różnych umysłach i materializować jako obiekty artystyczne. Lem pisał: „muszą też istnieć rzeczy... sytuacje... takie, że nikt nie odważył się ich urzeczywistnić, poza swoją myślą, w jakiejś jednej chwili oszołomienia, upadku, szaleństwa, nazwij to, jak chcesz. Po czym, słowo staje się ciałem”[1].
„Nie szukamy nikogo oprócz ludzi. Nie potrzeba nam innych światów. Potrzeba nam luster”[2] – mówił Lem. Jeśli przyjmiemy zasadę deformacji czy transformacji, dzieła sztuki staną się zwierciadłami duszy, zarówno dla autora dzieła, jak i odbiorcy. Drzwi percepcji są zależne od naszych doświadczeń, mogą być otwarte, uchylone, albo zamknięte. To właśnie dzieło sztuki pozwala nam otworzyć je szerzej, a tym samym lepiej poznać siebie. Przenikanie się sztuki i życia zachęca do tworzenia światopoglądów, odkrywania i definiowania estetyk, a także znajdowania nowych sposobów wyrażania siebie.
Wystawa pokazuje, w jaki sposób każdy z zaproszonych artystów rozwija i kształtuje swoje własne uniwersum, a jednocześnie odnosi się, czasami między wierszami, do różnych zjawisk współczesnej kultury. Wbrew pozorom estetycznym, te światy się przenikają. Mimo że pochodzą z różnych przestrzeni kulturowych i mentalnych, łączą je pewne podobieństwa. Te artystyczne wizje, które mogą współistnieć, spotykać się i przeplatać, stają się opowieścią o świecie w ciągłym ruchu. Wystawa podkreśla również terapeutyczny potencjał sztuki, która poszukuje podstaw funkcjonowania w otaczającej nas rzeczywistości. Próba strukturyzacji, nadania wizualnego odpowiednika, a nawet ucieczki od tej udręki wywołanej przez pierwotny chaos, którą wszyscy w sobie nosimy, rodzą rozmaite strategie przetrwania, zaś te – wprawiają nas w ciągły ruch, uwalniają od praw „grawitacji”, choćby tylko na chwilę.
Czy wyobraźnia jest zjawiskiem niepowtarzalnym, innym dla każdego człowieka? Na ile rzeczywistość, czasami pełna sprzecznych i paradoksalnych norm, jest pojęciem wspólnym, niezmiennym i niepodważalnym? Czy nasze wyobrażenia o teraźniejszości i przyszłości płatają nam figle? To tylko niektóre z pytań stawianych przez Stanisława Lema, które powracają na wystawie Wszechświaty równoległe.
/ Alexandre Devaux, kurator wystawy
Partnerzy:
MKDNiS
Estate Morellet
Galerie Anne Barrault
Atelier Clot, Bramsen & Georges
L'AGENCE DU COURT MÉTRAGE
Panique Publishers
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.
