Podziemia – wydarzenia towarzyszące
Spotkania, wykłady otwarte. Intrygujące tematy, interesujące osobowości. Podziemia. Subterra incognita to nie tylko wystawa, to także wiele wydarzeń towarzyszących. Online i w świecie rzeczywistym.
– Tą wystawą chcielibyśmy podziemia uczynić przestrzenią tyleż poznaną, co zapoznaną – obecną w kulturowej świadomości, a jednocześnie z niej wypieraną. Pokazanie w jednym miejscu różnych aspektów podziemi, a szczególnie tych, związanych z górnictwem węgla kamiennego, pomoże – mamy nadzieję – rozwinąć autorefleksję nad specyficznym doświadczeniem regionu, który na ich bogactwie przez wiele dekad budował swoją tożsamość, a dziś zmaga się z długofalowymi efektami eksploatacji – informują organizatorzy.
O samej wystawie można poczytać na stronie asp.katowice.pl
Zapraszamy do udziału w wydarzeniach towarzyszących.
Adam Rostański – Co rośnie i zakwita na hałdach pogórniczych?
środa 15 marca, godz. 17.00, Galeria Sztuki Współczesnej BWA w Katowicach, wstęp wolny
Tematyka:
- Charakterystyka siedlisk hałd pogórniczych i zróżnicowanie ich szaty roślinnej;
- Osobliwości flory siedlisk odpadów poprzemysłowych, kierunki ich badań i działania ochronne.
Anna Barcz – Drach, wykład otwarty
czwartek, 16 marca, godz. 17.00, sala kinowa, Raciborska 50, wstęp wolny
Śląski smok przemawia do nas z samych wnętrzności ziemi, z podziemi…
Dzięki powieści Szczepana Twardocha dochodzi do reanimacji nieludzkiego potwora, który chce nam dziś coś powiedzieć w antropocenie, w świecie, w którym historia naturalna spotkała się z ludzką i stawia świat pod znakiem zapytania.
Drach, stwór terracentryczny, czujący od dołu, obserwujący z trzewi ziemi śląskiej, sieje nihilistyczną opowieść o przemijaniu świata ludzi, zwierząt i reszty związanej z nimi materii. Jest głosem zmęczonej długą eksploatacją ziemi, która uczestniczy w chaotycznej, naładowanej emocjami historii post-węglowego Śląska, zamieszkałego przez ludzi mówiących w różnych językach. Ale może właśnie tutaj, na Śląsku, wizja Dracha może nabrać formę uniwersalnego i przejmującego przesłania.
Anna Barcz – literaturoznawczyni, autorka pierwszych w Polsce prac poświęconych studiom środowiskowym: Realizm ekologiczny: od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej (Katowice 2016), Animal Narratives and Culture: Vulnerable Realism (Newcastle upon Tyne 2017), Environmental Cultures in Soviet East Europe: Literature, History, and Memory (London 2020); zaprojektowała kulturowe studia nad polskimi rzekami, Wisłą i Odrą. Pracuje w Instytucie Historii PAN w Warszawie.
Scena Premier Naukowych – Paweł Szeibel i Marta Tomoczok
czwartek 16 marca, godz. 18.00, spotkanie poprowadzi Ewa Niewiadomska, transmisja na profilu ASP w portalu Facebook
Paweł Szeibel i Marta Tomoczok rozmawiać będą nie tylko o podziemiach w skali uniwersalnej, ale odniosą się również do historii Śląska, która od ponad dwóch stuleci opiera się na ścisłej relacji ze światem pod naszymi stopami. Tematyka rozmowy zbieżna będzie z głównymi zagadnieniami wystawy, a więc „doświadczeniem dalekiej przeszłości krążącym między wiedzą geologów a fantazją górników”. Przeszłość i teraźniejszość spotkają się z przyszłością, bo przecież wydobycie węgla nieubłaganie dobiega końca, a „nasze podziemia wymagają ponownego przemyślenia”.
Grzegorz Hańderek i Joanna Bronisławska – GŁĘBIA–PARTYTURA–PODZIEMNA STRUKTURA
sobota,18 marca sobota
10:00 warsztaty dla dzieci w wieku 4-6 lat (z opiekunami)
11:30 warsztaty dla dzieci w wieku 7-10 lat (bez opieki rodziców)
Galeria BWA w Katowicach, al. Korfantego 6, Katowice
Wstęp bezpłatny.
Obowiązują zapisy: promocja@asp.katowice.pl
Prosimy o zabranie ubrań na zmianę (dzieci mogą się pobrudzić)
Tym razem w ramach wspólnych działań Akademii Młodego Wieku i Muzykodromu spotkamy się w Galerii Sztuki Współczesnej BWA w Katowicach przy okazji wystawy „Podziemia. Subterra incognita”. Naszymi przewodnikami będą prof. Grzegorz Hańderek i Joanna Bronisławska.
Wyobraźmy sobie muzykę z perspektywy dżdżownicy, kreta lub innych stworzeń przekopujących się przez różne warstwy Ziemi. Co czują? Co widzą? Czy słyszą? Co słyszą? Jak słyszą? Jaki utwór mogłyby skomponować? W trakcie warsztatów zastanowimy się nad tym, co się ze sobą ściera, zderza, przenika i zestraja tworząc osobliwy porządek (kompozycję) i co wspólnego może to mieć z geologią - nauką o ziemi.
Erupcje, lawa, ruchy tektoniczne, tunele, jaskinie, korzenie...co tam jest pod nami? Jak to zapisać i jak odczytać? O czym śpiewa Ziemia i o czym mówią kamienie... dużo pytań, prawda? Wspólnie, może uda nam się na nie odpowiedzieć, albo postawić kolejne znaki zapytania. Warto się pobrudzić i zajrzeć trochę głębiej, wsłuchać się uważniej, wtedy można odkryć tajemnicę.
Podziemny Kolektyw Kobiecy
21 marca, godz. 17.00, BWA w Katowicach, wstęp wolny
Monika Glosowitz, Paulina Walczak-Hańderek, Iwona Jelonek, Michalina W. Klasik, Justyna Mędrala, Lucyna Sadzikowska, Joanna Soćko, Marta Tomczok
Podziemny Kolektyw Kobiecy to działający w przestrzeni wystawy zespół osób próbujących przełamać impas węglowy i złą prasę węgla. Początek takiemu myśleniu dała Iwona Jelonek w swoim tekście opublikowanym w artzinie węglowym (grudzień 2022), pisząc o bezbronności i kruchości węgla. Kruchość, termin filozoficzny Judith Butler (vulnerability), jest także właściwością jego materialności.
Węgiel bywa często po prostu kruchy i dlatego nie nadaje się do rzeźbienia. Jedynie niektóre jego gatunki (jak węgiel sapropelowy) w niektórych rękach dają niezwykłe efekty. Węgiel potrzebuje nie tylko działań związanych ze zmianą prasy, ale potrzebuje też odświeżenia i odnowienia mitów oraz rytuałów, potrzebuje ujęcia animistycznego (new animism), na nowo opowiedzianych kobiecych opowieści, takich, jakie w odniesieniu chociażby do zwierząt pisane są w Ameryce Południowej.
Oprócz tego potrzebuje oczywiście zdecydowanych działań politycznych. Ale zacząć trzeba od ponownego zaczarowywania. Jak w bajce o dobrym olbrzymie - w niektórych sytuacjach trzeba użyć czarów, żeby przekonać świat, że to, co wygląda na złe, może być także dobre.
Jacek Leociak – Podziemia Muranowa
22 marca godz. 17:00, sala kinowa, Raciborska 50, wstęp wolny
Interesuje mnie szczególny obszar miejsca-po-getcie warszawskim, mianowicie jego rejony podziemne, to co jest zakryte przed wzrokiem, co jest pod powierzchnią ulic, placów i podwórek dzisiejszego Muranowa.
Podziemny Muranów stanowi jedyny w swoim rodzaju podziemny depozyt Zagłady. Składają się nań różnego rodzaju artefakty; materialne pozostałości rozdrobnione, destrukty, gruzy (kawałki cegieł, resztki konstrukcji domów i inne elementy budowlane); materialne pozostałości stanowiące większe struktury (fragmenty fundamentów, piwnic, sklepień etc.); szczątki ludzkie – informuje autor wykładu.
Tadeusz Sławek – Wyjście z podziemi
24 marca godz. 17:00, sala kinowa, ul. Raciborska 50, wstęp wolny
Engels w swej krytyce idealistycznej – jego zdaniem – filozofii Ludwika Feuerbacha tworzącej obraz człowieka zawieszonego w abstrakcyjnej przestrzeni, docenia jednak kilka spostrzeżeń tego filozofa. Jednym z nich jest sąd, iż „W pałacu myśli się inaczej, niż w chacie”, chociaż „Feuerbach nie wie, co począć z tymi twierdzeniami, [i] pozostają one dla niego frazesami, nauka o społeczeństwie, socjologia jest dla niego terra incognito”. Pozostańmy przy tej ważnym zdaniu Feuerbacha, pytając: jak się myśli w podziemiu, ale nie zapominając o uwadze Engelsa, iż nie wolno nam zapominać o „żywych ludziach działających na widowni dziejów”[1].
Conradowskie Jądro ciemności pomoże nam wyprowadzić jeden z wniosków z rozważań nad „wyjściem”: „wyjście” na ogół nie znajduje się tam, gdzie przewidują go ideologiczne schematy ustanawiające obowiązujący porządek rzeczy. Jeśli przez „wyjście” rozumieć „osiągnięcie celów”, okaże się ono pułapką, ślepą uliczką, w którą zostaliśmy wpuszczeni przez zarządzających „ideami”: nie chodzi o to, by (jak mówi Conrad) „zawracać z drogi potworności”, lecz by pomnażać zysk utwierdzający status quo - „odważyłem się zaznaczyć, że celem Kompanii jest osiągnięcie zysku”, czytamy w tekście. „Wyjściem” byłoby istotnie położenie kresu potworności świata, lecz właśnie takie „wyjście” – uczy historia – jest mało prawdopodobne. Co zatem czynić w takiej sytuacji? Spróbujemy się nad tym zastanowić podczas naszego spotkania.