„Włosy" | Zofia Rogula x Bianka Szlachta x Marszalkowska18
Od 11 lutego w Galerii Marszałkowska 18 będzie można zobaczyć prace naszych absolwentek, Zofii Roguli oraz Bianki Szlachty. Autorki, wzięły na warsztat tytułowy temat i przefiltrowały go przez własne doświadczenia, obserwacje kulturowe i intuicję.
Mówią za siebie same. Potrafią zdradzić wiek, pochodzenie, status materialny, a w niektórych kulturach nawet stan cywilny. Niesforne potrzebują zostać ułożone. Pielęgnowane, czesane, podcinane, zakrywane, wyrywane. Włosy rosnące na naszym ciele przypominają nam, że należymy do porządku natury, do jednej zwierzęcej rodziny, pokrytej futrem lub sierścią.
Istnieje pewna prawidłowość: im bardziej patriarchalna kultura, tym większe obostrzenia wobec kobiecych włosów. W Iranie odsłonięcie włosów można przypłacić życiem. W 2022 roku w Teheranie, za niedostateczne zasłonięcie włosów hidżabem, została aresztowana przez policję obyczajową 22 letnia Mahsa Amini. Zmarła w wyniku tortur jakim poddano ją w areszcie. Zakrywanie włosów ma być wyrazem skromności, a ich odsłanianie jest nieskromne?
Chociaż żyjemy w kulturze pozwalającej na większą wolność, a swobodne pokazywanie włosów w przestrzeni publicznej jest dozwolone, to nadal istnieją ograniczenia. Nieco mniej oczywiste i bardziej zakamuowane. A łamania zasad nie przypłaca się życiem, tylko (a może aż?) poczuciem niedopasowania do obowiązującego kanonu piękna. Mainstreamowe media pokazują kobiece ciała idealnie gładkie, niemal pozbawione włosów rosnących w niechcianych miejscach. Nie zobaczymy ich na nogach czy pod pachami, czyli tam gdzie ma je każdy człowiek. Kobiety, żeby uchodzić za atrakcyjne muszą się golić, cierpią podczas bolesnych depilacji. Wobec włosów obowiązują podwójne standardy - pisze o tym Mona Chollet w książce „Czarownice. Niezwyciężona siła kobiet”. Mowa tutaj również o siwych włosach - kobieca siwizna jest powodem do wstydu, kamuowana, farbowana. Świadczy o utracie młodości i niewinności (a może naiwności?). Farby do włosów reklamują prawie wyłącznie kobiety, bo to one “muszą” ukrywać siwiznę. Ta męska dodaje uroku, świadczy o zyskaniu doświadczenia, a co za tym idzie - kojarzy się z władzą. Mona Chollet opisała też pewne zjawisko - męscy politycy, startujący w wyborach, robią sobie siwe pasemka, żeby wyglądać na godnych zaufania i doświadczonych. Męska siwizna dodaje też seksapilu.
Skoro patriarchalna kultura stara się odciąć nam dostęp do symboliki kryjącej się we włosach, to czy uprawomocnione jest doszukiwanie się w niej przekonania, że włosy są siedliskiem siły, jak u biblijnego Samsona, który traci moc wraz z ich utratą?
Dla Zoi Roguli temat włosów wyrasta z myślenia o symbolice w mitologii i wierzeniach religijnych. Rogula, w jednej ze swoich prac, przedstawia porośniętą włosami na całym ciele św. Marię Magdalenę. Ta sierść miała zapewnić świętej ochronę przed potencjalnymi napastnikami, kiedy po śmierci Jezusa wyruszyła na pustynię gubiąc po drodze swoje odzienie. W legendach często pojawia się motyw nadmiaru włosów i kobiecego ciała porośniętego na wzór męskiego. Włosy w tych przypadkach są znakiem ochrony przed niechcianymi kontaktami seksualnymi. Nie sposób nie wspomnieć o Kummernis, która w celu uniknięcia narzuconego jej małżeństwa, wymodliła sobie owłosienie na twarzy - znana jest jako święta z brodą. Owłosienie na twarzy widać też na wspólnej pracy Szlachty i Roguli. Broda u kobiety skutecznie zniechęca potencjalnych adoratorów, może być jej miękką, ale skuteczną bronią.
Wizerunek porośniętej włosami kobiety umiejscawia ją po stronie dzikich instynktów, ucieczki od konieczności racjonalizacji, podobnie ucieka ręka Bianki Szlachty malująca wijące się linie włosów. Szlachta podąża za swoją intuicją. Abstrakcyjne formy, ułożone z falujących wstęg, przeplatają się jak kosmyki albo żyły, podskórne rzeki. Organiczne formy, swobodnie opadające pasma, trochę jak w radosnym tańcu, zbiegają się. Niekiedy wyglądają, jak grupa radosnych postaci połączonych uściskiem dłoni, podskakujących w tanecznych pląsach.
Uznanie włosów wyłączenie za jeden z atrybutów atrakcyjności byłoby nieporozumieniem. Niewątpliwie wplatają się w nie znaczenia wywołujące silne reakcje, mające też wymiar polityczny. Miękkie pukle prowadzą nas w meandry zawiłych tematów, bynajmniej nie miłych i przyjemnych, a raczej szorstkich i kłujących, jak sierść dzikiego zwierza.
*
Bianka Szlachta - jedna z najbardziej rozpoznawalnych polskich tatuażystek, rysowniczka, ilustratorka, malarka. Urodzona w 1988 roku w Zabrzu. W 2013 roku ukończyła ASP w Katowicach z wyróżnieniem, broniąc dyplom w pracowni druku płaskiego prof. Józefa Budki z aneksem z malarstwa. Od 2020 roku ambasadorka swojej macierzystej uczelni. Brała udział w licznych wystawach zbiorowych w kraju i za granicą oraz w 5 wystawach indywidualnych, m.in. w Kolonii Artystów w Gdańsku oraz w Leonarda Art Gallery w Warszawie. Współpracowała z instytucjami i markami takimi jak Katowice Miasto Ogrodów, OFF Festival, Hansa Wear, Adidas, Psyjaciele, Empik. Od 2014 zajmuje się tatuażem autorskim, obecnie pracuje w warszawskim studiu Gulestus. Brała udział w licznych tatuatorskich występach gościnnych w kraju i za granicą, między innymi w Monachium, Lyonie, Berlinie, Brukseli, Rzymie i Paryżu. Cyklicznie pojawia się w amsterdamskim studiu Salon Serpent.
@biankaszlachta
*
Zofia Rogula - rysowniczka, graficzka, projektantka graficzna. Urodzona w 1988 roku w Katowicach. Ukończyła ASP w Katowicach z wyróżnieniem - dyplom z grafiki książki w pracowni Bogny Otto-Węgrzyn. Obecnie pracuje jako projektantka i art-directorka w agencji brandingowej Dragon Rouge.
Uczestniczyła w wystawach zbiorowych, m.in.: Liberté, Egalité, Serigrafité! w BWA w Zielonej Górze, Wykwity kultury sitodruku w BWA we Wrocławiu, Wykwity kultury sitodruku w Brain Damage Gallery w Lublinie, Tallinn Print Triennial Estonia, Międzynarodowe Triennale Grafiki w Krakowie, Anatomia 2 - Muzeum Marca Chagalla w Witebsku. Jej indywidualną wystawę 9 gestów można było oglądać w Otwartej Pracowni Jazdów w Warszawie.
@zofiarogula