Pełnomocnik Rektora ds. osób niepełnosprawnych

ASP w Katowicach na rzecz osób niepełnosprawnych

Współczesny artysta i projektant to osoba, której wykształcenia polega nie tylko na zdolności odwzorowania rzeczywistości. Jednym z elementów kształcenia w Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach jest kreatywna umiejętność rozwiązywania problemów. W tym kontekście, Uczelnia nie tylko umożliwia studiowanie osobom niepełnosprawnym, ale jest również organizatorem wydarzeń, mających na celu poprawę jakości życia osób z dysfunkcjami.

W 2009 roku, ASP utworzyła dla obydwu specjalności kierunku GRAFIKA pulę miejsc dedykowaną studentom niepełnosprawnym. Począwszy od roku akademickiego 2009/2010, limitem przyjęć na pierwszy rok studiów zwiększony jest o trzy dodatkowe miejsca dla osób z dysfunkcjami. Corocznie, spośród osób ubiegających się o nie, zostają przyjęte te, które w trakcie egzaminu wstępnego uzyskały najwyższą liczbę punktów. Na specjalności Projektowanie Graficzne z możliwości tej skorzystało w roku akademickim 2013/2014 - 4 studentów; w roku 2014/2015 - 4 studentów; 2015/2016 - 5 studentów. Komisja Rekrutacyjna w czasie egzaminów wstępnych dokłada wszelkich starań aby umożliwić osobom niepełnosprawnym zdawanie egzaminu wstępnego w takich samych warunkach jak pozostałym kandydatom. Protokolarnie zatwierdza się również obecność asystenta osoby niepełnosprawnej lub tłumacza języka migowego. Budynki ASP przy ulicy Koszarowej 19 oraz Raciborskiej 50, w których odbywają się zajęcia dla studentów ocenianego kierunku, są dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. Oferta kształcenia ocenianego kierunku jest taka sama dla wszystkich studentów. Na wniosek studenta, którego niepełnosprawność uniemożliwia uczestniczenie w zajęciach ze swoimi kolegami, wdraża się indywidualny system kształcenia, prowadzący jednak do uzyskania takich samych efektów kształcenia jak u pozostałych studentów. Zgodnie z Regulaminem ustalania wysokości, przyznawania i wypłacania świadczeń pomocy materialnej dla studentów Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach, studenci posiadający orzeczenie o stopniu niepełnosprawności mogą otrzymać stypendia specjalne przyznawane przez Wydziałową Komisję Stypendialną. Wysokość stypendium uzależniona jest od rodzaju orzeczenia o niepełnosprawności. Ponadto, Akademia od roku 2014 zatrudnia w ramach umowy–zlecenia psychologa, który prowadzi cotygodniowe konsultacje dla studentów. 

Działalność dydaktyczna oraz działalność kulturalna

W ramach prowadzonego procesu dydaktycznego, w pracowniach Wydziału Projektowego od lat powstają prace dyplomowe, będące odpowiedzią na wzrastające potrzeby aktywnego życia osób z różnymi niepełnosprawnościami. Na kierunku Grafika, specjalność: Projektowanie Graficzne powstają dyplomy, których wdrożenie mogłoby pomóc osobom chorym i niepełnosprawnym. Przykładem mogą być następujące dyplomy:

1. Katarzyny Pikuła – temat pracy dyplomowej „Projekt gry edukacyjnej dla dzieci chorych na cukrzycę typu I”, promotor dr hab. Jacek Mrowczyk
2. Dominika Józefczyk – temat pracy dyplomowej „Książka dla dzieci z ubytkiem słuchu do ćwiczeń mowy, czytania i pisania”, promotor dr Anna Machwic
3. Justyna Antonik – temat pracy dyplomowej „Projekt serwisu internetowego Polskiego Związku Niewidomych dla osób niewidomych i niedowidzących”, promotor dr hab. Tomasz Bierkowski
4. Mateusz Trytek – temat pracy dyplomowej „Projekt programu terapeutycznego dla dzieci z zaburzeniami ze spektrum autystycznego”, promotor dr Ksawery Kaliski
5. Paulina Henzel – temat pracy dyplomowej „Projekt Książki terapeutycznej dla dzieci z oddziałów onkologicznych”, promotor dr Anna Machwic
6. Dominika Ledwoń – temat pracy dyplomowej „Opracowanie graficzne aplikacji zastępującej dziennik samokontroli dla diabetyków typu I”, promotor dr hab. Bogdan Król
7. Patrycja Gembalczyk – projekt publikacji z wykorzystaniem fotografii zawierającej opowiadania matek dzieci z Zespołem Aspergera

• Wystawa projektu Mój Kawałek Ogrodu organizowanego przy współpracy z fundacją Giesche, 16.11-30.11.2015 (liczba odwiedzających: 971 osób);
• Konferencja podsumowująca projektu Mój Kawałek Ogrodu organizowanego przy współpracy z fundacją Giesche, 30.11.2015 (liczba uczestników: 66 osób);
• Wystawa Przygarnij magiczne drzewo, organizowana przy współpracy z Fundacją Iskierka oraz Polskim Stowarzyszeniem na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, 17.11-02.12.2016 (liczba odwiedzających: 685 osób);
• Projekcja filmu Magiczne krzesło, 17.11.2016 (liczba uczestników: 85 osób, w tym 50 osób niepełnosprawnych z Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym);
• Wystawa Ciało zmienne, 5.05-16.05.2016, przy współpracy z Zakładem Pomocy Długoterminowej Epione (liczba uczestników: 440 osób).

• Wystawa Ciało zmienne - Nadrzędnym celem projektu jest próba poprawienia jakości życia dokonana poprzez sztukę. Działania artystyczne skonstruowany tak, aby każdy mógł rozwijać się zgodnie z indywidualnymi możliwościami. W projekcie wykorzystano proces twórczy służący autoekspresji, dzięki któremu pomogą można umiejętnie rozwiązywać problemy i konflikty, rozwijać umiejętności interpersonalne, kierować własnym zachowaniem, redukować stres, podnosić samoocenę i samoświadomość. Studenci uczestniczący w projekcie: Katarzyna Bogucka, Piotr Desperak, Monika Falkus, Pavlo Kazmin, Karolina Konopka, Martyna Majchrowicz, Patrycja Modrzyńska, Justyna Urbanek, Adrian Zert­. Prezentacja to zarówno efekt pracy twórczej pensjonariuszy EPIONE wypowiadających się poprzez tematy (moja kolorowanka, my, ulubione miejsce, wiosna, słowo), jak i prac studentów inspirowanych ideą Ciała Zmiennego. Wystawa prezentuje efekty cyklu 6 warsztatów z osobami przewlekle chorymi lub osobami, które przebyły ostrą fazę leczenia szpitalnego.
• Akcja Przygarnij magiczne drzewo to wspólne dzieło Fundacji Iskierki, Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym oraz naszej Uczelni. Projekt ten połączyły krzesła... stare i zapomniane, wyciągnięte z piwnic, ściągnięte ze strychów, ale też znalezione w śmietnikach. Na tych niechcianych i zakurzonych meblach nikt już nie chciał siedzieć. Iskierka zaczęła je gromadzić od marca 2016 roku, by oddać w dobre ręce uczestników terapii zajęciowej w Giszowcu. Ich ciężka praca sprawiła, iż krzesła odmłodniały i wypiękniały. Tak odmienione trafiły z kolei na oddziały onkologii dziecięcej, gdzie podopieczni ISKIERKI poddali je swoim artystycznym wizjom. „Kropkę nad i” postawili artyści z ASP: Janusz Karbowniczek, Antoni Kowalski, Bogdan Topor, Andrzej Łabuz, Michał Minor, Joanna Zdzienicka, Miłosz Wnukowski, Dominika Kowynia, Szymon Kobylarz, Jola Jastrząb, Małgosia Rozenau, Krzysztof Rzeźniczek, Jakub Adamek, Piotr Kossakowski. Tym samym powstały cudowne dzieła sztuki, magiczne krzesła stworzone przez trzy różne podmioty, które połączył jeden cel. Efekt pracy można było podziwiać podczas wystawy pod tym samym tytułem „Przygarnij magiczne drzewo” w budynku Akademii Sztuk Pięknych, Raciborska 50, między 17 listopada, a 2 grudnia 2016 roku. Po zakończeniu wystawy, te swoiste dzieła sztuki można było kupić podczas jubileuszowego koncertu z okazji 10-lecia Fundacji ISKIERKA, który odbył się 4 grudnia br. w Teatrze Rozrywki w Chorzowie. Dochód ze sprzedaży krzeseł przeznaczony został na działania Fundacji ISKIERKA, jak również Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym (Warsztaty Terapii Zajęciowej w Katowicach-Giszowcu).
• Projekt Mój kawałek ogrodu został zrealizowany dzięki środkom przeznaczonym przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Organizatorem projektu jest Fundacja Giesche we współpracy z Akademią Sztuk Pięknych w Katowicach. Projekt powstał z myślą o dzieciach i młodych osobach – będących pacjentami oddziałów onkologicznych w regionie śląskim – oraz ich rodzinach. Grupą docelową projektu były osoby do 25 roku życia, naznaczone chorobą nowotworową – osoby aktualnie chorujące, wyleczone, a także osoby znajdujące się w grupie wysokiego ryzyka wystąpienia choroby. Uczestnikami byli również opiekunowie tych osób. Warsztaty prowadzili animatorzy będący jednocześnie artystami i tutorami. W trakcie warsztatów powstawały zamknięte ekosystemy – ogrody mające być docelowo elementami instalacji hydroponicznych umiejscowionych w Śląskich Ogrodach Botanicznych i na Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. W sytuacjach, w których ze względu na specyfikę miejsca nie można było bezpośrednio wykorzystać medium, jakim jest roślina, uczestnicy zmierzyli się z tematyką roślin, wykorzystując środki plastyczne. Projekt umożliwił jego uczestnikom kontakt z naturą                   w trudnych warunkach, w jakich się znajdują podczas procesu leczenia, podnosząc ich wiedzę i umiejętności, a także rozwijając jednocześnie twórcze zdolności. W placówkach leczniczych, szpitalach, klinikach coraz częściej stosowana jest terapia poprzez twórczość. Ważne jest, aby w pracy terapeutycznej wykorzystywać tak zaprojektowane programy, które najlepiej uruchomią potencjały osób chorych. Drogi te powinny być atrakcyjne, przyciągające i niezbyt skomplikowane. Dlatego też w tym projekcie nasz zespół w składzie: Paweł Szeibel, Milena Michałowska, Monika Panek postanowił wykorzystać roślinę jako medium artystyczne. Inicjatorem wykorzystania rośliny w procesie terapeutycznym był Paweł Szeibel, który w swoich działaniach artystycznych od lat wykorzystuje medium, jakim jest roślina. Paweł Szeibel jako koordynator projektu nadzorował każdy z przeprowadzonych warsztatów, dzieląc się przy tym swoim wyjątkowym doświadczeniem. Wszystkie nasze działania zostały wsparte wskazówkami biologów ze Śląskiego Ogrodu Botanicznego. Szczególnie cenna okazała się pomoc Katarzyny Galej-Ciwiś. W pracy twórczej wykorzystywaliśmy rośliny, nasiona, kamienie. Nasi animatorzy sporo uwagi poświęcili na wypracowanie i omówienie rodzajów oraz form projektowania ogrodu. W formie plastycznej zostały omówione relacje pomiędzy pacjentami a roślinami. W trakcie realizacji projektu wykorzystywane były zioła, warzywa oraz gatunki roślin gruboszowatych (sukulenty), które ze względu na małe zapotrzebowanie na wodę rosną w podłożu bardzo suchym (piasek i żwir), a także epifity, które nie potrzebują podłoża (oplątują się wokół innych roślin i podpór). Program został zrealizowany podczas 27 spotkań (3 razy w tygodniu po 3 godziny). Projekt przewidziano do realizacji w okresie 3 miesięcy, z czego 2 miesiące stanowiły zajęcia warsztatowe, a pozostały czas przeznaczony był na opracowanie wyników badań, przygotowanie publikacji oraz konferencji będącej podsumowaniem całego przedsięwzięcia.

Poprzez długofalową realizację działań w tym obszarze, Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach chce pokazać, w jaki sposób osoba niepełnosprawna może w pełni uczestniczyć tak w wydarzeniu kulturalnym, jak i w samym procesie kształcenia. Pokazać również, w jaki sposób spojrzenie poprzez sztukę i projektowanie może się przyczynić do poprawy jakości życia osób niepełnosprawnych.